Programma 2. Werk, inkomen en onderwijs
1. Wat willen we bereiken?
We willen graag dat al onze inwoners actief deelnemen aan de samenleving. Een belangrijke voorwaarde om mee te kunnen doen is participatie, en vooral het hebben van werk. Daar zetten we dan ook zoveel als mogelijk op in. Uitgangspunt is om aan te sluiten bij de talenten, mogelijkheden en behoeften van inwoners. Aan onze inwoners vragen we om hun leven zoveel mogelijk naar eigen vermogen in de hand te nemen. Wanneer het niet vanzelf gaat, bieden we ondersteuning, zorg en opvang. Deze ondersteuning is gericht op zoveel mogelijk zelf en samen doen.
We kijken integraal naar de problematiek van de inwoners, bijvoorbeeld in een combinatie van zorg, werk, schuldhulpverlening en armoede-ondersteuning. Meer eigen kracht bij de inwoner en aansluiting bij de leefwereld vraagt een andere houding en andere manier van werken van professionals. Om te komen tot een integrale oplossing voor de inwoner werken we vanuit de disciplines werk en inkomen, welzijn, zorg, veiligheid, schuldhulpverlening samen. We werken hierbij intensief samen met externe partijen in het veld.
Naast onze inzet voor de ondersteuningsmaatregelen COVID-19, met name uitvoering van de TOZO, verwachten wij vanaf 2021 meer instroom in de bijstand, een groter beroep op onze armoedevoorzieningen en meer mensen in een problematische financiële situatie. Voor de COVID-19 maatregelen ontvangen wij extra tijdelijke middelen van het Rijk. Tegelijkertijd zijn er ook nieuwe wettelijke taken, vooral in het kader van schuldenproblematiek, waarvoor het Rijk geen middelen ter beschikking stelt.
In het sociaal domein sturen we op dienstverlening aan onze inwoners, transformatie van het sociaal domein en kostenbeheersing. Transformatie is een langdurig verandertraject. Daarvoor investeren we in vakmanschap van medewerkers en zijn ons ervan bewust dat verandering extra tijd en energie kost. Ook in verband met de steeds veranderende wetgeving. We zorgen er voor dat de basis op orde is.
Kostenbeheersing moet de transformatie ondersteunen en niet belemmeren. Om de kosten te beheersen zoeken we naar concrete maatregelen en werken we aan verdere digitalisering in onze dienstverlening en bedrijfsvoering, datagesteund werken enzovoort. Naast lokale en regionale instrumenten zetten we, via G40, VNG en landelijke contacten, in op beïnvloeding van de budgetten die we krijgen van het Rijk voor de uitvoering van onze taken.
We onderschrijven de landelijke propositie om het sociaal domein ‘klaar te maken voor de toekomst’ en hierin meer samenhang te brengen. De drie belangrijkste maatschappelijke opgaven zijn: bestaanszekerheid herstellen, kansengelijkheid vergroten en gezond leven makkelijker maken.
Bestaanszekerheid gaat om voldoende inkomen, zekerheid over werk en meedoen in de samenleving, en ook een betaalbare en geschikte woning en een veilige omgeving. Kansengelijkheid betreft goede kinderopvang en onderwijs, een sluitende aanpak voor jongeren en jongvolwassenen, en de aanpak van laaggeletterdheid. Allemaal opgaven waaraan wij in dit programma werken.
2. Wat zijn de komende periode de belangrijkste speerpunten?
Participatie
De reguliere dienstverlening voor inwoners met een participatiewet-uitkering wordt uiteraard voortgezet. Daarbij blijven we ernaar streven dat zoveel mogelijk mensen uitstromen naar werk, zonodig met een loonkostensubsidie. We werken aan sterke team-ontwikkeling, met (nieuwe) gebiedsgerichte benadering en implementeren de Samenwerkwijze.
Speerpunten zijn:
- Uitvoering van de TOZO, gekoppeld ook met een van-werk-naar-werk-traject voor de ondernemers die daarin geïnteresseerd zijn. Zij worden dan begeleid naar werk in een dienstverband.
- Per 2022 wordt de Wet Inburgering ingevoerd. De voorbereiding loopt; inkoop van de leerroutes en afspraken met partners over maatschappelijke begeleiding worden nog dit jaar uitgevoerd/gemaakt. Een opinienota met de belangrijkste beleidskeuzes wordt rond de zomer 2021 in de gemeenteraad besproken.
- Jongeren zijn hard getroffen als gevolg van COVID-19. Veel jongeren werkten met tijdelijke en flexibele contracten, die zijn in deze COVID-19 als eerste beëindigd. Zij hebben nauwelijks WW opgebouwd. Het aantal jongeren met een bijstandsuitkering is fors gegroeid en krijgt –ook vanuit oogpunt van preventie- prioriteit.
- Het IBN partnership is na een intensief traject met 11 gemeenten en IBN opnieuw bekrachtigd en heeft een nieuwe inrichting en financiering gekregen. De implementatie daarvan vraagt nog aandacht.
- We zijn een project Digitalisering Sociaal Domein gestart voor verbeteringen in onze digitale processen en uitbreiding van onze digitale dienstverlening in het brede sociale domein. Voor datagesteund werken en digitalisering werken we aan een meerjarige visie en agenda, en werken we tegelijkertijd aan concrete projecten als dashboards, robots in administratieve processen en verkennen we bijvoorbeeld de mogelijkheid van één portaal voor inwoners. De komende jaren gaat dit extra investeringen vragen in menskracht en middelen.
Arbeidsmarkt
We blijven actief participeren in het regionale Werkgeversservicepunt en Noordoost Brabant Werkt en werken daarbij aan gezamenlijke aanpak jeugdwerkloosheid en stageproblematiek, aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt en versterking leven lang ontwikkelen.
Wij hebben daarbij de volgende speerpunten:
- In de regio wordt een Regionaal Mobiliteitsteam (RMT) ingericht voor trajecten van-werk-naar-werk voor mensen die als gevolg van corona werkloos zijn of dreigen te worden. Hierin werken UWV, vakbonden, VNO/NCW, SBB en gemeenten samen om zoveel mogelijk mensen naar werk te begeleiden, zonodig met omscholing richting kansberoepen.
- Lokaal blijven we werken aan Oss als lerende stad. De Talentencampus is daarin de spil voor de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Specifiek wordt er nu ingezet op Leven Lang Ontwikkelen en de ontwikkeling van Open Badges daarvoor.
- Wij stellen een MBO-agenda op. Het MBO is een belangrijke voorziening voor de arbeidsmarkt in onze gemeente. Vanwege de terugloop van het aantal leerlingen (demografie) staat ROC De Leijgraaf onder druk. Zij fuseren daarom met Koning Willem I College. Wij willen heldere afspraken maken voor doorontwikkeling van het MBO in onze gemeente.
- We hebben aandacht voor de arbeidsmigranten in onze gemeente. Dit vraagt een integrale aanpak gericht op wonen, welzijn, gezondheid en arbeidsmarkt. We werken daarbij regionaal samen en sluiten aan bij de Brabantse aanpak arbeidsmigratie.
Armoede en schulden
De ondersteuning in armoedesituaties en bij schulden worden uiteraard voortgezet. Ook hier werken aan sterke team-ontwikkeling, met een (nieuwe) gebiedsgerichte benadering en implementeren we de Samenwerkwijze.
Speerpunten zijn:
- De uitvoering van de TONK, voor tegemoetkoming van de noodzakelijke woonlasten bij inkomstenterugval als gevolg van COVID-19.
- Wij ontwikkelen schuldhulpverlening voor ondernemers. Deze nieuwe wettelijke taak vraagt specifieke kennis, die we nog aan het opbouwen zijn. We bieden het nu al actief aan bij mensen die TOZO ontvangen en mogelijk schulden hebben.
- Wij werken er bij schuldhulpverlening aan dat de basis op orde is, dat betekent dat er ruimte moet zijn voor professionalisering en outreachend werken, voor een goede ondersteuning aan onze inwoners. Gebiedsgericht werken in sociale teams en de implementatie van de Samenwerkwijze kost 1 fte (€ 78.000 euro) extra. Wij financieren dat uit tijdelijke middelen. In 2022 evalueren wij hoe ver de implementatie is gevorderd en er sprake is van reguliere werkzaamheden passend binnen het budget.
- Sinds 2021 is vroegsignalering een nieuwe wettelijke taak bij schuldhulpverlening. Wij ontvangen hiervoor geen extra Rijksmiddelen. Wij hebben een systeem waarop relevante organisaties kunnen melden als er sprake is van betalingsachterstanden. Wanneer deze signalen er zijn, sturen wij de betreffende inwoner een bericht met het aanbod om hierover in gesprek te gaan. Voor een effectieve aanpak is meer nodig. Wij willen actief op huisbezoek gaan bij de inwoners in de meest problematische situaties. Dit kost extra capaciteit (3 fte) bij het team Schuldhulpverlening, waarvoor wij extra middelen nodig hebben. We bekijken in de aanloop naar de programmabegroting of we hiervoor ruimte kunnen creëren binnen de bestaande formatie. We gaan uit van een extra investering voor 5 jaar. Na die periode verwachten wij resultaten en afname te kunnen zien, waardoor wij een kostenreductie krijgen voor de uitvoering van schuldhulpverlening Fase 2.
- De kosten voor bewindvoering zijn fors en groeiend, en lastig te beïnvloeden door de gemeente. Wij hebben het voornemen om met bewindvoerders in Oss en regio een convenant te sluiten en met elkaar kwalitatief goede en passende ondersteuning te bieden. Er zijn inwoners die ook geholpen zijn met budgetbeheer e.d. en waarbij bewindvoering niet (meer) nodig is. Deze nieuwe manier van werken (gezamenlijke gesprekken) vraagt extra capaciteit (0,6 fte) bij het team Schuldhulpverlening. Deze financieren in 2022 tijdelijk uit de crisismiddelen SHV en reserve Participatiebevordering.
Opvang, onderwijs en onderwijshuisvesting
Wij blijven ons actief inzetten op het terugdringen van schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk jongeren een startkwalificatie behalen. We werken hiervoor actief regionaal samen binnen de Jongerenaanpak van Noordoost Brabant Werkt.
- Samen met het onderwijs hebben wij een project voor schoolweigeraars –jongeren die in deze tijd van corona niet meer naar school komen en geen digitale lessen volgen- opgezet.
- We bekijken samen met het onderwijs wat er nodig en mogelijk is vanuit het Nationaal Programma Onderwijs, gericht op het herstel en de ontwikkeling van het onderwijs tijdens en na corona.
- Het Onderwijsachterstandenbeleid en onze VVE-aanpak worden voortgezet. Speerpunt is passende opvang: ondersteuning van kwetsbare kinderen in de kinderopvang. Kinderopvang werkt hierin samen met CJG, GGD en jeugdhulpaanbieders om bij zorgsignalen tijdig ondersteuning te kunnen bieden.
- Voor onderwijshuisvesting zijn diverse projecten in onderzoek en uitvoering: Nicolaasschool, Korenaer/Kennedy. Speerpunten zijn de ontwikkeling de huisvesting van een integrale voorziening voor speciaal basisonderwijs en een integrale specialistische voorziening Voortgezet Onderwijs. Ook werken we aan een vervangend gebouw voor de scholen in Haren/Megen/Macharen.
Arbeidsmigranten
Wij hebben al langer aandacht voor arbeidsmigranten. We werken daarbij regionaal samen en sluiten bestuurlijk aan bij de Brabantse aanpak arbeidsmigratie. Sinds 2020 werken wij in Oss aan de bestuursopdracht Arbeidsmigratie.
- De kern hiervan is het ontwikkelen van een integraal beleid voor arbeidsmigranten waarin aspecten als leefbaarheid, veiligheid, inschrijving BRP, kwaliteit van wonen, integratie en participatie worden opgenomen. Wij volgen hierin de adviezen van de commissie Roemer.
- Huisvesting is een belangrijk vraagstuk met dimensies van veiligheid en leefbaarheid. Veel actiepunten zijn daarop gericht.
- Ook belangrijk is een goede informatievoorziening. Vanuit de Regio Deal Noordoost Brabant wordt in samenwerking met de provincie Noord-Brabant het Brabants Migratie Informatie Punt opgezet. Oss neemt deel in het provinciale onderzoek. In aansluiting op het rapport bekijken we wat er in onze gemeente nog nodig is.